بـرای ژن درمانـی در مـورد بیماری هـای تحلیـل برنـده ی عصبـی از جملـه آلزایمر، ناقل های ویروسـی مناسـب ایجاد شـده اسـت، به عنوان مثال ناقـل ویروسـی نوترکیب مرتبط با آدنو rAAV وناقل آهسـته گسـتر مشـتق از HIV. در ایـن وکتورهـا، ژن هـای ویروسـی مربـوط بـه خـود تکثیری، حـذف شـده اسـت. ایـن ناقل هـا قـادر بـه آلـوده کـردن سـلول های عصبـی غیرقابـل تقسـیم بـوده و ایمـن هسـتند.

امـا تنهـا دارای ایراداتـی نظیـر ضعـف واکنـش ایمنـی، بیـان خـاص و اثرات طولانـی مدت(تـا ۶سـال) هسـتند. چندیـن مرحلـه آزمایـش بالینـی در مراحـل مختلـف ژن درمانـی آلزایمـر، در حـال انجـام اسـت و خوشـبختانه چندیـن آزمایش از بین آنها نتایج مثبت را به همراه داشـته اسـت.
در سـایر بیماری هـای عصبـی ماننـد بیمـاری پارکینسـون، تحویـل داخـل جمجمـه ای سـه ژن هـدف بـا اسـتفاده از ناقـل rAAV اثـرات بسـیار موثـر بـر اصـلاح بیمـاری، بـدون عـوارض جانبـی، مشـاهده شـد.

با ژن درمانی بیشتر آشنا شوید

تا بـه امـروز مقالات مختلـف، پتانسـیل ژن درمانـی را به عنوان یـک درمان موثر بـرای بیمـاری آلزایمـر مـورد بحـث قـرار داده انـد. اهـداف مولکولـی که تاکنون مورد بررسـی قـرار گرفته اند را می تـوان بـر اسـاس عملکـرد فیزیولوژیکـی بـه چهار دسـته تقسـیم کرد.

۱.نوروتروفین هـا NTs: کـه رشـد و فعالیـت سیناپسـی نورون هـا را حفـظ می کننـد، شـامل فاکتور رشـد عصبـی NGF و فاکتـور نوروتروفیـک مشـتق شـده از مغـز. BDNF ژنـی کـه در ایـن مـورد وارد مـی شـود، فاکتـور رشـد موسـوم بـه “عامـل نوروتروفیـک مشـتق شـده از مغز”
یـا BDNF را کـد میکنـد. مغزهـای سـالم BDNF را خـودشان می سـازند، امـا بیمـاری آلزایمـر باعـث می شـود مقـدار BDNFدر مغـز کاهـش یابـد. محققـان دهه هاسـت کـه می داننـد افزایـش سـطح BDNF در مناطـق آسـیب دیـده مغـز می توانـد از سـلول هـای عصبـی محافظـت کنـد.

۲.آنزیم هایـی کـه مسـتقیما در تخریـب آمیلوئیـد بتـا دخیـل هسـتند (نپریلیسـین ECE ، ۱۰و کاتپسـین)

۳.عوامل وابسته به تجمع آمیلوئید بتا APOE

4.پروتئینهـای دخیـل در تولیـد آمیلوئیدبتـا BACE1 و APP

ورود فاکتور های ژن به مغز

یک کارازمایی بالینی در دانشگاه سن دیگو

مـارک توشینسـکی ، ۱۲اسـتاد علوم اعصاب دانشـگاه سـن دیگـو، رهبـری کارآزمایـی بالینـی یـک آزمایش مرتبـط با ژن درمانـی بـرای بیمـاری آلزایمـر را برعهـده گرفته بـود. البته ایـن اولیـن تجربـه ایـن اسـتاد علـوم اعصـاب نبـود و پیـش از ایـن در یـک کارآزمایـی بالینـی در سـال، ۲۰۰۱ او بـا ژنـی بـه نـام فاکتور رشـد عصبـی آزمایشـی انجام داد. اگرچه سـلول هـا بـه NGF پاسـخ دادنـد، امـا آزمایـش در نهایـت شکسـت خـورد. تجزیـه و تحلیـل هـای بعدی نشـان داد که روش جراحـی بـه کار گرفتـه شـده، بـرای ارائـه درمـان بـه مغـز بـه انـدازه کافـی دقیـق نبوده.

توشینســکی بــا جــراح مغــز و اعصــاب کریســتوف بانکیویــچ ،۱۳همــکاری کــرد تــا روش هــدف گیــری دقیــق تــری را توســعه دهــد. بــا اســتفاده از یــک ســوزن ســازگار بــا MRI، جــراح مــی توانــد اطمینــان حاصــل کنــد کــه ژنِ درمانــی وارد ناحیــه هــدف صحیــح در مغــز می شــود، ناحیـه ای بـه نـام کورتکـس، Entorhinal کـه حـدود یـک اینــچ طــول و نیــم اینــچ ضخامــت دارد. آنهــا همچنیــن از روش تزریـق بـه نـام Convectionاسـتفاده کردنـد کـه بـه پراکندگـی وکتـور مـورد اسـتفاده در ژنِ درمانـی در مسـافت بیشــتر کمــک می کــرد.
ایـن روش شـامل قـرار دادن یـک سـوزن در مغـز و سـپس انتقـال بیمـار بـه یـک دسـتگاه MRIبـود تـا بررسـی کنـد کـه آیـا سـوزن در نقطـه درسـت قـرار دارد. سـپس، جـراح تزریـق را انجـام می دهـد کـه شـامل یـک ویـروس بـی ضرر در نقـش وکتـور اسـت کـه ژن کـد کننـده BDNFرا حمـل می کنـد.

ویروس محتوی ژن

ویـروس، ژن BDNFرا در سـلولهای عصبـی وارد می کنـد ، امـا نمی توانـد تکثیـر شـده یـا در سراسـر مغز پخـش شـود و ایـن موضـوع بسـیار مهـم اسـت، زیـرا اگـر BDNF وارد نورون هـای سـالم شـود، می توانـد عـوارض جانبـی ناخواسـته ای ماننـد تشـنج ایجـاد کند. توشینسـکی گفـت: (ایـن عـوارض جانبـی بالقـوه نشـان دهنـده قـدرت BDNF بـه عنـوان راهـی بـرای تحریـک عملکـرد عصبـی اسـت. وظیفـه مـا ایـن اسـت کـه اطمینـان حاصـل کنیم که آن را بـه مکانـی می رسـانیم کـه سـلول ها در حـال تحلیـل رفتـن هسـتند.)

مشاهده عملکرد درمانی با MRI

تزریـق همچنیـن حـاوی مـاده حاجب MRI اسـت، بـه طوری کـه پزشـکان میتواننـد مشـاهده کنند که درمـان چقـدر از محـل تزریـق؛ گسـترش پیـدا کرده اسـت. کل فراینـد حدود ۵-۳سـاعت بـه طول می انجامـد، BDNF علـل بیمـاری آلزایمـر را خنثـی نمی کنـد ، امـا می توانـد علائـم را درمـان کـرده و سـیر افزایشـی آسـیب هایی را کـه باعـث از دسـت دادن حافظـه و افـت شـناختی می شـوند را کنـد می کنـد. ایـن فاکتـور نمی توانـد سـلول های عصبـی را بـه زندگـی بازگردانـد، امـا مـی توانـد بـه سـلول های عصبـی بازمانـده در ایجـاد ارتباطـات جدیـد و همچنیـن محافظت از آنها در برابر آسـیب های بیشـتر کمک کنـد. و همچنین این امـکان وجـود دارد کـه بـا مقابلـه بـا تحلیـل سـلولی در اوایل بیمـاری، گسـترش آن به سـایر مناطق مغز را کنـد کند.

منابع:

forbes

Alzheimer news today

همچنین بخوانید:

با انتقال ژن بیشتر آشنا شوید

رسوب پلاک های امیلوئید عامل ایجاد آلزایمر