همه ما تا حدودی با بیماری آلزایمر(AD) آشنایی داریم. این بیماری یکی از مشکلات افراد در سن بالا بوده و با اختلالات حافظه همراه است. محققان زیادی در تلاش هستند تا علت این بیماری را کشف کرده­ و راهی برای درمان آن پیدا کنند. به همین خاطر فرضیات متفاوتی برای نحوه وقوع آلزایمر  و درمان آن ارائه شده است. اما سوال این است که کدام یک از این فرضیات توانسته به خوبی روند بیماری و درمان آن را خوبی توضیح دهد؟

درمان آلزایمر را در اینجا بخوانید

آمیلوئید و تائو از پروتئین های تجمعی در مغز

با توجه به تحقیقات انجام شده  برروی مبتلایان, تجمع دو پروتئین به نام­ های آمیلوئید(amyloid) و تائو(tau) از مهم ترین عوارض پاتولوژیکی این بیماری بوده­ است. درنتیجه اغلب تحقیقات­ دارویی برای توقف این فرایند یا معکوس­ سازی فرایند آن انجام شده ­است. اما هیچکدام از تحقیقات و آزمایش ­ها نتیجه مناسبی نداشتند. به همین علت دانشمندان فرضیات مختلف دیگری از عفونت های ویروسی تا خودکشی سلول ­های مغزی را ارائه داده­ اند. فرضیات ­دیگری نیز ارائه شده­ اند که به عوامل خارج از مغز مرتبط هستند. چندین مقاله دراین رابطه نیز منتشرشده­ است. دراین مقالات علت بیماری آلزایمر وجود پروتئین ­های سمی آسیب­ رسان در کبد به نام آمیلوئید مطرح شده اند.

لیپیدها, مهاجمان اصلی در ایجاد آلزایمر و سایر بیماری­های مغزی

محققان دانشگاه “ردینگ” در یک تحقیق جدید فرضیه تازه­ای برای بیماری­ آلزایمر منتشر کرده اند. براساس این مقاله، چربی­ ها بعد از عبور از سد خونی-مغزی به سلول ­های مغز حمله می ­کنند. سپس در سلول های مغزی تجمع کرده و سلول­ ها را ازبین می ­برند. درنتیجه باعث بروز بیماری­ آلزایمر می­ شوند.

براساس گفته “جاناتان راج ” محقق دانشگاه رینگ فرضیه تهاجم لیپیدی با اختلال در سد خونی-مغزی شروع می­ شود. به علت ورود لیپیدها به مغز و عبور آن­ها از سد خونی-مغزی, التهابی در مغز ایجاد می­ شود که می ­تواند منجر به آلزایمر شود. لیپید­هایی مانند کلسترول و اسید­های­چرب که درون جریان­ خون هستند می­ توانند در یک فرصت مناسب از سد خونی-مغزی عبور کرده و در سلول­ های مغز تجمع کنند.

راج درباره فرضیه خود این گونه بیان می کند: لیپید ­های خارجی یافت شده درمغز مدام کنترل می­ شوند. اما گاهی این لیپید­های خارجی با تهاجم خود منجر به آسیب­ های مغزی چون کوچک شدن مغز, ایجاد پلاک ­های آمیلوئیدی و پیچ­ خوردگی پروتئین تائو می ­­شوند. درنتیجه این وقایع رفتار­های آلزایمری آغاز می ­شود. راج می­ گوید: براساس مطالعات نتیجه گرفتیم که یکی از راه های پیشگیری ودرمان آلزایمر محافظت از سد خونی-مغزی و ترمیم آن است. این تشخیص درمراحل ابتدایی بیماری بسیار مهم است زیرا علائم بعدی آلزایمر درمراحل بعد بروز می­ کنند.

تحقیقات بعدی، مهر تاییدی بر تحقیقات “راج”

تحقیقاتی که بعد ازاین صورت گرفتند, همگی فرضیه راج را تائید کردند. به عنوان مثال در سال­ گذشته تیمی از دانشگاه “نیوساوث ولز” نمایه­ ی لیپیدی خاصی را در افراد مبتلا به آلزایمر پیدا کردند که شاخصی برای تشخیص سریع بیماری بود. درسال ۲۰۱۸ در مطالعه ه­ای دیگر که در دانشگاه “ساوثرن کالیفرنیا”, صورت گرفت؛ مشخص شد که سد خونی-مغزی می­ تواند نشانه­ ای برای شناسایی مراحل­ اولیه چندین بیماری مانند آلزایمر باشد. با این وجود, محققان هنوز نتوانسته ­اند علت اصلی بیماری­ آلزایمر را پیدا کنند.

نشت آمیلوئید ها از سد خونی-مغزی

بخش عمده­ای از توده مغز را لیپیدها تشکیل می ­دهند. این لیپیدها با عملکرد سالم و شرایط پاتولوژیک مغز مرتبط هستند. عوامل دموگرافیک, ژنتیک و سبک زندگی از عوامل اصلی موثر بر متابولیسم لیپیدها و درنتیجه از عوامل موثر دربیماری­ مغزی چون آلزایمر(AD) هستند. علاوه براین موارد, ژنوتیپ یافت شده به نام ۴APOEɛ ازجمله عوامل موثر بر متابولیسم لیپید و انتقال آن است. در شرایط عادی هموستئازی لیپیدها یک محیط معتدل برای عملکرد سلول ­های مغز ایجاد می­ کند. با این حال در شرایط بیماری دیسوهمئوستاز لیپیدها می­تواند منجربه اختلال  BBB) blood-brain barrior), پردازش غیرطبیعی APP, اختلال در اندوسیتوز/اگزوسیتوز /اتوفاگوسیتوز, تغییر میلیناسیون, اختلال سیگنال دهی, عدم تعادل در متابولیسم انرژی و افزایش التهاب مغزی شود. این اختلالات می­تواند ناهنجاری­ هایی را در مغز ایجاد کند که در برخی بیماری­ ها مانند آلزایمر یک مشخصه تشخیصی است. تنوع گسترده این اختلالات و ناهنجاری­ های حاصل از آن­ها, مسیر پیچیده ­ای را برای آسیب­ شناسی این بیماری نشان می­ دهد. به همین علت آسیب­ شناسی آلزایمر یک تعامل پیچیده بین چندین مسیر متابولیک و عوامل مربوط به سن, ژن و سبک زندگی را بیان می ­کند.

منابع:

sciencedirect

brightfocus

مرکز تحقیقات مغز شفای خاتم

همچنین بخوانید:

آلزایمر چیست

بیماری آلزایمر و سایر دمانس ها